ادراک ما از فضا و محیط اطراف آن وابسته به میزان روشنایی آن است، از طرفی این ادراک بصری، کیفیت های احساسی بسیار زیادی دارد که قطعا بر خلقیات افراد تاثیرگذار است. نور به دو طریق بر افراد اثر می گذارد:
- تاثیر مستقیم : ناشی از ایجاد تغییرات در کیفیت دید بواسطه نورپردازی است و از طریق تغییر محرک های بینایی اتفاق می افتد.
- تاثیرغیر مستقیم : ناشی از اثر نور بر حالات روحی و تعادلات هورمونی بدن است.
با توجه به این مطالب، مجموعه تاثیرات نور را در قالب دو فرآیند می توان بررسی کرد:
- فرآیند ادراک بصری
- فرآیند زیستی – روانی
تاثیرات روشنایی داینامیک در فضاهای داخلی بیشتر از جنبه فرآیندهای زیستی – روانـی بررسی می شود.
به عنوان مثال طراحـی روشنایـی داینامیک در فضای اداری می تواند باعث افزایش راندمان و بهبود عملکرد کارکنان شود، برای این امر باید به تاثیرات شدت نور و رنگ نـور بر عملکرد انسان تـوجـه کرد و در ساعات مختلف روز، از رنـگ و شدت نور مناسب استفاده کرد. تصویر زیر، نمونه ای از سناریو مناسب تغییرات روشنایی در فضاهای اداری را در ساعات مختلف روز نشان می دهد:
- شروع روز: جهت بر طرف کردن حس خـواب آلودگی، رنگ نـور سرد با شدت بالا
- درنزدیکی ظهر: برای کم کردن خستگی و ایجاد آرامش، رنگ نـور گرم با شدت کم
- بعد از ناهار: جهت افزایش سطح هوشیاری وانرژی، مجددا رنگ نور سرد با شدت بالا
- در ساعات پایانی کار : جهت اتمام روز با حسی خوشایند، رنگ نـور متغیر (بین 3000 تا 4000 کلوین ) با شدت کم
نمونه ای از فضای اداری با رنگ نور 5000 کلوین و شدت نور بالا در ابتدای روز:
نمونه ای از فضای اداری با رنگ نور 3000 کلوین و شدت نور کم در نزدیکی ظهر:
نمونه ای از فضای اداری با رنگ نور 4000 کلوین و شدت نور کم در پایان ساعت اداری:
همانطور که گفتیم روشنایی داینامیک در فضاهای داخلی بیشتر از جنبه های فرآیندهای زیستی – روانـی بررسی می شود که نمونه موردی آن در یک فضای اداری در این مقاله بررسی شد. موارد بسیار دیگری نیز از کاربرد طراحی نور داینامیک در فضاهای داخلی را می توان بررسی کرد، به ویژه که در عصر امروز فضاهای چند کاربری (Multi Purpose) مثل هوم آفیس ها رواج بسیاری پیدا کرده اند و بدیهی است نور بعنوان یکی از اصلی ترین ابزارهای بهبود کیفیت فضا، می تواند به هر یک از کاربری ها در فضا کمک شایانی کند.
نویسنده: مهندس محمد ملک آرا
