نور یکی از ابزارهای بیان معماری است که بر سایرهای ابزارهای معماری نیز بسیار تاثیر گذار است. سناریویی که معمار و طراح نورپرداز برای نور مطلوب ساختمان چه در روز و چه در شب درنظر می گیرند، در شکل گیری اتمسفر حاکم بر بنا بسیار تاثیرگذار است و در در شکل گیری کالبد روحی بنا نقش اساسی دارد.
یکی از نکات قابل توجه در طراحی نورپردازی توجه به سبک معماری بناست؛ تعامل درست بین تیم معماری و تیم نورپردازی پس از مشخص شدن سبک معماری بنا و انتخاب درست شیوه نورپردازی می تواند منجر به خلق اثری درخور و نتیجه ای رضایت بخش باشد. وقتی از انتخاب درست شیوه نورپردازی صحبت می کنیم، پارامترهای مختلفی در نظر گرفته می شوند، از مواردی مثل نوع ظاهری چراغ، شدت نور، پخش نور و رنگ نور گرفته تا مواردی چون نحوه نصب و جانمایی چراغ ها در حین اجرا. بدیهی است نکات مورد بررسی هم در فضاهای داخلی و هم در فضاها خارجی حائز اهمیت هستند اما در ادامه این مقاله بیشتر به نکات نورپردازی نما خواهیم پرداخت.
نـورپـردازی باید هدفمند باشد و باعث زیبایی هـر چه بیشتر بنا شود از این رو هماهنگی رنگ نور ها با رنگ متریال های انتخاب شده، یکی از مهم ترین مواردی است که باید در هنگام برنامه ریزی برای نورپـردازی به آن توجه کرد. همچنین در انتخاب رنگ نور باید به کاربری ساختمان و شخصیتی که تیم معماری برای پروژه در نظر دارند نیز توجه کرد.
برای نـورپردازی نمای خارجـی یک ساخـتمان ابتدا باید احجام، نوع کاربری و فرم یک ساختمان مورد توجه قرارگیرد سپس باید برای نوع نورها ، شدت و جهت انتشارآن ها تصمیم گرفته شود. با انتخاب مناسب منابع نوری و همچنین جای گذاری صحیح آن ها در نمای خارجی ساختمان می توان منظره و دید زیبایی از نمای خارجی ساختمان در شب ایجاد کرد.
حفظ ماهیت معماری بنا یکی از اصلی ترین نکاتی است که باید در نورپردازی نما به آن توجه کرد، در نورپردازی نمای ساختمان عموما اصلا لازم نیست تمام نمای خارجی ساختمان را روشن کرد. بلکه بهتر است تا تنها بر روی نقاط مهمـی از نـما تاکید نمود. به عبارت بهتـر نباید با نـورهای مختلف پدیده شلوغی یا آلودگی نوری ایجاد شود بلکه باید با منابع ملایم و مناسب یک منظره زیبا از نمای خارجـی ساختمان در شب ایجاد نمود بگونه ای که حس پویایی، زنده بـودن و زیبـایی ساختمـان ها در شب به وسیـله نورپردازی ساختمان به وجود آید.
در ادامه تعدادی از روش های مرسوم در نورپردازی نما را بررسی می کنیم:
روش نورپردازی Hard Lighting :
این روش نـورپردازی بـرای نشان دادن بافت هـای کوچک، سطـوح و عناصـرمعماری در نمای ساختمـان ها به کار برده مـی شود. در واقع با استفاده ازایـن روش نمی تـوان سطح گستـرده ای از بنا را نشان داد زیـرا تجهیزات نـورپردازی بر روی قسمت ها و المان هایی که قـرار است بیشتر مورد تـوجه قرار بگیرند نصب می گردند و در بخش های خاص، ایجاد تاکید می کنند.
روش نورپردازی Smooth Lighting :
این روش نورپردازی به طور کلی سطح گسترده و وسیعی از نمای ساختمان را به صورت یک دست و یک جا نشان می دهد و معمولا ابزار های نـورپردازی در این روش در فاصله ای از ساختمان قرار داده می شوند. برخلاف روش Hard Lighting ، در ایـن روش بر المـان خاصی از نما تاکید نمی شود و هدف نشان دادن فرم کلی معماری ساختمان است.
روش نورپردازی Edge Lighting:
در این روش از خطوط و سطوح نما مانند لبه پنجره ها و سایر عناصر این چنینی برای نورپردازی کمک گرفته می شود. این روش یکی از جذاب ترین روش های نوین نورپردازی است که در سال های اخیر و به لطف پیشرفت تکنولوژی های حوزه اپتیک ایجاد شده است. اما نکته حائز اهمیت در این روش این است که در عین وجود جذابیت های بسیار، باید با دقت و احتیاط بالایی از آن استفاده شود. به عنوان مثال استفاده نادرست از این روش در ساختمان های با کاربری مسکونی می تواند موجب آزار و اذیت ساکنان ساختمان شود.
روش نورپردازی Sillouete Lighting:
در این تکنیک بر خلاف روش Hard Lighting، نورپردازی به گونه ای انجام می شود که سطوح اصلی نما در سایه قرار بگیرند و حاشیه های آنها روشن شود. در واقع از کنتراست معکوس برای ایجاد تاکید کمک گرفته می شود.
همانطور که گفتیم در انتخاب شیوه نورپردازی مهمترین نکته توجه به ماهیت معماری بناست، طبیعی است با توجه به این مهم ممکن است از ترکیب روش های فوق و برخی تکنیک های دیگر در نورپردازی نما کمک گرفته شود. همچنین باز هم با توجه به کاربری ساختمان، می توان با استفاده از ابزارهای نورپردازی داینامیک به جذابیت هرچه بیشتر ساختمان در شب کمک نمود و به اهداف نورپردازی نزدیک تر شد.
نویسنده : مهندس محمد ملک آرا
