با توجه به اینکه در مراکز درمانی و بیمارستان ها چند دسته کاربر وجود دارد طراحی نور اهمیت بسیاری پیدا می کند. در این مکان ها علاوه بر کادر درمان و بیماران ، پرسنل اداری ، همراهان بیمار و مراجعان و ….. نیز در فضاهای مختلف تعامل دارند. بنابراین بسیار ضروری است که در طراحی نور استانداردهای علمی برای چنین مکان هایی درنظر گرفته شود.

بعلاوه بخش های مختلف مراکز درمانی و بیمارستانی از منظر پارامترهای مختلف نور مانند رنگ نور ، شدت نور و ….. نیازمندی های متفاوتی دارند که ما تلاش نموده ایم در این مقاله در خصوص طراحی نور مراکز درمانی و بیمارستانی اطلاعات کاربردی و مفیدی را در اختیار شما قرار دهیم.

الزامات ابتدایی طراحی نور مراکز درمانی و بیمارستانی:

با توجه به اینکه در مراکز درمانی دو دسته از کاربران اهمیت بسیار بالاتری دارند تلاش می شود نکاتی در طراحی نور عنوان شود که هم به کادر درمان در افزایش بهره وری و دقت درمانی و هم به بیماران در افزایش سرعت بهبود و سلامتی کمک نماید و همچنین محیطی مناسب تر و با رفاه بیشتر برای این دو طیف از کاربران فراهم آید. چندین الزام اولیه وجود دارد که در طراحی نور مراکز درمانی و بیمارستانی می بایست مورد توجه قرار گیرد که برخی از مهم ترین آنها در ذیل بیان شده است:

1- بهره گیری از نور طبیعی

نور طبیعی خورشید علاوه بر خاصیت آنتی باکتریال، در شادابی انسان نیز بسیار موثر است. بنابراین تا سرحد امکان می بایست طراحی مراکز درمانی بگونه ای صورت پذیرد که حداکثر ورود نور طبیعی به محیط های درمانی وجود داشته باشد. لذا بکارگیری پنجره های بزرگ و نورگیر بودن اتاق ها و سالن های درمانی بسیار مهم است و در افزایش سرعت روند بهبود بیماران بسیار کمک کننده است.نکته مهم این است که در بکارگیری از نور طبیعی هرگز نباید نور مستقیم به بیماران بتاید . به همین دلیل یا از کانال های نور غیر مستقیم و کریدورها استفاده می گردد و یا اینکه پنجره ها می بایست دارای فیلترهایی باشد که از تابش مستقیم جلوگیری می کند.

2- تنظیم نور و مدیریت روشنایی

طراحی نور مراکز درمانی می بایست بگونه ای باشد که برای کاربری های مختلف مانند (معاینه، استراحت ، گذراندن دوره درمان و … ) قابلیت تنظیم داشته باشد بگونه ای که هم بتوان شدت نور و هم رنگ نور را مدیریت کرد. استفاده از چراغ های قابل تنظیم (Tunable White ) و همچنین بهره گیری از دیمرها و سوئیچ ها می تواند بسیار مفید باشد.

3- انتخاب صحیح منبع نور و جانمایی درست آن

خیرگی یکی از مواردی است که هم برای کادر درمان و هم برای بیماران بسیار آزاردهنده است. بنابراین می بایست در انتخاب چراغ دقت کرد که لنزها و دیفیوزرها بگونه ای باشند که خیرگی ایجاد نکنند. بعلاوه در جانمایی چراغ نیز بسیار می بایست دقت شود که نور بصورت مستقیم به صورت کادر درمان و بیماران نتابد. چراغ های ضد خیرگی (Anti glare) و چراغ هایی با زاویه پخش یکنواخت و دارای دیفیوزر استاندارد به شرط آنکه زاویه بندی و جانمایی نصب درست و اصولی داشته باشند گزینه های مناسبی برای طراحی نور مراکز درمانی و بیمارستانی هستند.

4 تاثیر روانی و کاربردی نور

نور تاثیر بسیار زیادی بر روان بیماران و کادر درمان دارد . بعنوان مثال نور سردتر هوشیاری را افزایش می دهد و به کادر درمان کمک می کند معاینه دقیق تری داشته باشند و نور گرم احساس آرامش بیشتری ایجاد می کند و باعث می شود بیمار در طول مدت درمان احساس آرامش بیشتری داشته باشند.

5- رعایت استاندارد های بیمارستانی

در طراحی نور بیمارستان و مراکز درمان رعایت استاندارد های مرتبط بویژه استاندارد بین المللی IES یا مقررات ملی مربوط به مراکز درمانی و بیمارستانی اهمیت بسیار بالایی دارد و در ایران توصیه می شود کتاب استاندارد بیمارستان ایمن مطالعه گردد.

رعایت این نکات در طراحی نور مراکز درمانی و بیمارستانی به شما کمک می کند فضای استاندارد و ایمن را برای کاربران مختلف این حوزه فراهم آورید. در مقالات بعدی نکات کلیدی تری برای بهره  برداری بیان شده است.

نویسنده : دکتر محمدرضا انصاری