برای همه ما پیش آمده است که وارد فضایی می شویم و احساس خفگی، ناراحتی، اضطراب و نگرانی کنیم! بدون اینکه اتفاق خاصی افتاده باشد این حس به ما منتقل شده است! یا برعکس وارد فضایی شده ایم و احساس کرده ایم بسیار گرم و صمیمانه و دلپذیر است! بدون شک دکوراسیون فضا و بخصوص نورپردازی فضا سبب شده است، اتمسفری تولید شود که ما با ورود به آن فضا، احساس متفاوتی را تجربه کنیم! در این مقاله ما بیشتر به جنبه نورپردازی فضا می پردازیم که بسیار به آن کم توجهی شده است؛ درحالیکه بیشترین تاثیر را در تولید احساساسات متفاوت انسان دارد!
توصیه می شود افرادی که در طراحی نور فضا دخیل هستند، به مباحث روان شناسی و بخصوص روان شناسی نور مسلط باشند! چراکه روان شناسی نور کمک می کند بفهمیم چگونه افراد به نور واکنش نشان می دهند!
در اینجا به سه پارامتر مهم نورپردازی داخلی که از منظر روان شناسی بسیار اهمیت دارد و بر رفتار و خلق و خوی انسان موثر است اشاره می کنیم:
۱- موقعیت قرارگیری چراغ ها:
مکانی که چراغ در آن قرار دارد و روشنایی فضا را تامین می کند، بر احساس ادراک شده انسان موثر است! بعنوان مثال چراغی که در ارتفاع بالاتر از قد انسان نصب می شود، بیشتر جنبه رسمیت به فضا می بخشد و برای فرد حریم و محدودیت بیشتری ایجاب می نماید! در حالیکه چنانچه نورپردازی به گونه ای باشد که چراغ در محدوده قد انسان و همراستا با چشم باشد ( به گونه ای که آزار بصری نداشته باشد) اهمیت فرد را بالاتر نشان می دهد و احساس «مهم بودن» در فرد ادراک می شود و فضا غیر رسمی تر جلوه می کند! همچنین چنانچه چراغ ها در حاشیه فضا قرار داده شوند، فضا بزرگ‌تر احساس می شود! بعلاوه شما با تکنیک نورپردازی تاکیدی و تابیدن نور به یک شیء احساس اهمیت سوژه را در فرد بالا می برید!
۲- میزان روشنایی فضا:
کارکرد اصلی چراغ و نور، ایجاد روشنایی در فضا است! شدت و حجم روشنایی بر احساس انسان بسیار موثر است! چنانچه در یک اتاق نور کافی برای مشاهده اجسام قرار گرفته در اتاق کافی نباشد، احساس ناخوشایندی در فرد تجربه می شود! میزان تاثیر گذاری میزان رپشنایی در فضا به رفتار به حدی است که می تواند به کمک نور، رفتار انسان را مدیریت کرد!
بعنوان مثال تحقیقات نشان می دهد در یک رستوران هر چقدر میزان روشنایی کمتر باشد،تمایل افراد به سفارش دادن غذاهای پرکالری و ناسالم تر افزایش می یابد در حالیکه در یک رستوران با روشنایی زیاد معمولا افراد تمایل بیشتری به سالم خواری دارند!یا در فروشگاه های زنجیره ای میتوان با یک نورپردازی تاکیدی و افزایش شدت نور بر قفسه تنقلاتی که در کنار صندوق وجود دارد، توجه مشتری را به تنقلات جلب کرده و او را ترغیب به خرید نمود.
۳- رنگ نور در فضا:
رنگ نور در فضا احساسات متفاوتی را در انسان برانگیخته می کند! بعنوان مثال چنانچه در یک فروشگاه رنگ نور یخچالها به تن رنگی سرد و آبی متمایل باشد، شما احساس خنکی و سرمای بیشتری را ادراک می کنید! همچنین رنگ نور سرد میزان هوشیاری انسان را در فضا افزایش می دهد و به همین دلیل است که در فضاهای کاری که نیاز بع هوشیاری بیشتری دارد، توصیه می شود زنگ نور سردتر استفاده شود! شما زمانی که وارد فضایی می شوید که رنگ نور گرم در آن فضا استفاده شده است، احساس صمیمیت، گرمی و آرامش بیشتری دارید! به همین دلیل اتاق های استراحت و یا پذیرایی بهتر است از رنگ نور گرم برخوردار باشند! همچنین رنگ نورهای گرم که تنالیته قرمز دارند میزان ضربان قلب را افزایش می دهند و احساس عاطفی قوی تری می سازند! از آنجا که ما با انسان سر و کار داریم و عوامل مختلفی بر روان انسان موثراست، روان شناسی نور مقوله بسیار پیچیده ای است که می بایست در نورپردازی داخلی به آن اهمیت بسیار زیادی داد.
نویسنده : دکتر محمدرضا انصاری
